Concept-beleidsnotitie voor ministeries, de Tweede Kamer en beleidsmakers

Onderwerp

Noodzaak van een nationale, sectoroverschrijdende strategie voor autistische en neurodivergente mensen

Probleemstelling

Ondanks bestaande wetgeving blijven autistische mensen in Nederland structureel geconfronteerd met:

• discriminatie;

• ontoegankelijkheid;

• en rechtsongelijkheid tussen gemeenten en sectoren.

De Europese resolutie van 4 oktober 2023 maakt duidelijk dat deze situatie niet langer als nationaal detailprobleem kan worden beschouwd, maar als een schending van fundamentele EU- en mensenrechtennormen.

Analyse

• Decentralisatie leidt tot postcode-afhankelijke rechten.

• Ontbreken van coördinatie veroorzaakt beleidslacunes.

• Financiering is versnipperd en vaak projectmatig.

• Toezicht en handhaving missen specifieke expertise over neurodivergentie.

• Intersectionele discriminatie blijft grotendeels onzichtbaar.

A. Internationale verplichtingen van Nederland

Nederland is gebonden aan:

• VN-Verdrag Handicap (ratificatie zonder voorbehoud op kernartikelen)

• EVRM

• EU-recht en EU-Handvest

Juridische consequentie: Het ontbreken van een samenhangende nationale strategie kan leiden tot verdragsrechtelijke tekortkomingen.

B. Decentralisatie ≠ rechtvaardiging

Hoewel uitvoering is gedecentraliseerd:

• blijft de verantwoordelijkheid bij de Staat;

• moet rechtsgelijkheid worden gewaarborgd.

Juridisch uitgangspunt: Postcode-afhankelijke toegang tot rechten kan indirecte discriminatie opleveren.

C. Beleidsaanbevelingen met juridische basis

1. Nationale strategie
   → volgt uit art. 4 VN-Verdrag Handicap (algemene verplichtingen)

2. Structurele financiering
   → noodzakelijk voor effectieve uitoefening van rechten

3. Verplichte training
   → onderdeel van preventieplicht tegen discriminatie

4. Monitoring en data
   → vereist voor effectieve rechtsbescherming

5. Intersectionele borging
   → noodzakelijk om materiële gelijkheid te realiseren

Aanbevelingen

1. Ontwikkel een nationale strategie voor autisme en neurodivergentie, sectoroverschrijdend (onderwijs, zorg, arbeid, mobiliteit).

2. Veranker structurele financiering voor toegankelijkheid en redelijke aanpassingen.

3. Verplicht training over neurodivergentie en discriminatie voor:

   • rechters,

   • inspecties,

   • uitvoeringsinstanties.

4. Versterk monitoring en data over discriminatie op basis van neurodivergentie.

5. Borg intersectionele toetsing in beleid, wetgeving en toezicht.

Slot

Zonder deze maatregelen blijft Nederland formeel compliant, maar materieel tekortschietend. De Europese resolutie onderstreept dat passiviteit geen neutrale optie meer is.