Processtrategisch memo voor advocaten en juridisch adviseurs

Doel

Dit memo biedt handvatten om zaken van autistische en neurodivergente cliënten strategisch sterker te positioneren, voorbij het individuele incident.

A. Juridische positionering

• Positioneer de zaak primair als:

  • discriminatie en mensenrechtenkwestie,

  • niet als zorg-, passendheids- of capaciteitsprobleem.

• Benadruk dat het gaat om structurele ontoegankelijkheid, niet om individuele tekortkomingen.

• Benadruk ook dat het niet gaat om “zorg”, maar om afdwingbare rechten.

Positioneer zaken expliciet onder:

• Wgbh/cz (kernwet)

• VN-Verdrag Handicap (rechtstreekse werking bij interpretatie)

• EVRM (positieve verplichtingen)

• EU-Handvest (bij EU-rechtelijke context)

B. Inzet van Europese normen

Gebruik de resolutie van 4 oktober 2023 van het Europees Parlement als:

• interpretatiekader bij open normen (redelijke aanpassing, evenredigheid);

• onderbouwing dat versnippering en afhankelijkheid van lokale beleidsruimte problematisch zijn;

• aanwijzing dat lidstaten een actieve harmonisatieplicht hebben.

• ondersteuning van een verzwaarde motiveringsplicht voor de overheid.

Argumentatielijn: Wanneer de staat bekend is met structurele uitsluiting, ontstaat een verhoogde zorg- en handelingsplicht.

C. Feitenstrategie

• Vraag expliciet:

  • welke alternatieven zijn onderzocht;

  • welke expertise is gebruikt;

  • waarom bepaalde aanpassingen zijn afgewezen.

Toetsingskader

• Is de maatregel geschikt?

• Is zij noodzakelijk?

• Is zij proportioneel, gelet op de belangen van de betrokkene?

• Betwist standaardargumenten zoals:

  • “onevenredige belasting” zonder financiële onderbouwing;

  • “geen precedentwerking gewenst”;

  • “gebrek aan capaciteit”.

Let op: “Kosten”, “capaciteit” of “organisatiebelang” zijn niet automatisch onevenredige lasten. Dit moet concreet worden bewezen.

D. Intersectionele benadering

• Breng expliciet naar voren hoe meerdere kwetsbaarheden elkaar versterken.

• Maak inzichtelijk dat een enkelvoudige toets materiële ongelijkheid verhult.

• Vraag de rechter om expliciet te motiveren waarom een intersectionele analyse wel of niet is toegepast.

E. Remedies en uitkomsten

Stuur niet alleen op:

• schadevergoeding of individueel herstel,
  maar ook op:

• structurele beleidswijziging;

• aanpassing van procedures;

• of structurele voorzieningen.

• herbeoordeling van vergelijkbare gevallen.

Juridische basis: Positieve verplichtingen onder het EVRM en het VN-Verdrag Handicap rechtvaardigen structurele bevelen.